Mótekja er atvinnugrein víða um heim

14.11.2008
Mór er nú nefndur til sögunnar sem hugsanlegur undirburður undir hesta. Mótekja var stunduð hér á landi allt fram á tuttugustu öld og þurrkaður mór notaður sem eldsneyti. Mótekja er ennþá stunduð sem atvinnuvegur víða um heim, til dæmis hjá frændum okkar á Írlandi.Mór er nú nefndur til sögunnar sem hugsanlegur undirburður undir hesta. Mótekja var stunduð hér á landi allt fram á tuttugustu öld og þurrkaður mór notaður sem eldsneyti. Mótekja er ennþá stunduð sem atvinnuvegur víða um heim, til dæmis hjá frændum okkar á Írlandi.Mór er nú nefndur til sögunnar sem hugsanlegur undirburður undir hesta. Mótekja var stunduð hér á landi allt fram á tuttugustu öld og þurrkaður mór notaður sem eldsneyti. Mótekja er ennþá stunduð sem atvinnuvegur víða um heim, til dæmis hjá frændum okkar á Írlandi.

Á Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu á Netinu, er að finna upplýsingar um mó og mótekju og þar eru einnig tenglar inn á greinar um tengt efni. Finna má ýmsan fróðleik um mó á Netinu með því slá inn í Google til dæmis: Irish peat, eða: Peat production.

Wikipedia, frjálsa alfræðiritið:

„Mór er samanpressaðar plöntuleifar. Mór verður til í vatnsósa jarðvegi þar sem súrefni ekki til staðar og rotnun því hæg. Í mómýrum hleðst upp kolefnisríkur mór. Kolefnisinnihald mós er 60%. Mómýrar eru algengastar í köldu og röku loftslagi og þekja stór svæði á Norðurslóðum. Í mómýrum er meirihluti kolefnis í jarðvegi heimsins og meira en samanlagt kolefni í gróðri og þurrlendisjarðvegi.

Mór er mjúkt efni og auðvelt er að pressa vatn úr mó. Þurrkaðan mó má nota sem eldsneyti og til eldunar og var það algengt á skóglausum svæðum svo sem í Írlandi, Íslandi og Skotlandi. Einnig tíðkast að plægja mó saman við jarðveg til að auka magn næringarefna. Mikil eldhætta getur stafað af mó því mór brennur alveg þangað til allt súrefni er þorrið.

Mór var notaður til eldsneytis. Venjan á Íslandi var sú að taka mó úr sérstökum mógröfum sem höfðu ákveðna stærð sem greiðslan til landeigenda var miðuð við. Voru mógrafir oftast 6x6 fet eða 6x12 fet og var það kölluð heilgröf. Stungnir voru upp hnausar sem hlaðið var upp í hrauk þar sem vatnið seig úr honum. Síðan var hann fluttur á þurrkvöll þar sem hann var klofinn í skánir og þurrkaður. Síðan var mórinn aftur settur í hlaða og tyrft yfir. Hann var svo sóttur að vetrarlagi, einn og einn poki eða á sleða. Bakkarnir á mógröfunum voru venjulega brotnir niður að lokum til að ekki safnaðist vatn í mógrafirnar og skepnur og fólk gæti farið sér þar að voða. Hætt var að taka upp mó á Íslandi víðast hvar í kringum miðja 20. öldina....“


Myndin er af mógröf í Austur-Fríslandi í Þýskalandi og fengin af vef Wikipedia.