Gátlisti fyrir stóðhestahaldara

27.05.2009
Nú þegar ræktunartímabilið er að bresta á vill Félag hrossabænda minna á gátlista fyrir stóðhestahólf, en þar er að finna ýmsar gagnlegar upplýsingar og ábendingar varðandi stóðhestahald. Nú þegar ræktunartímabilið er að bresta á vill Félag hrossabænda minna á gátlista fyrir stóðhestahólf, en þar er að finna ýmsar gagnlegar upplýsingar og ábendingar varðandi stóðhestahald.

Minnispunktar fyrir umsjónarmenn stóðhestahólfa

•    Fjöldi hryssna hjá stóðhesti
➢    Æskilegur hámarksfjöldi hryssna sem hleypt er í hólf hjá stóðhesti  þar sem tímabilið er 4-6 vikur eru 25 hryssur. 
➢    Þó um lengra tímabil sé að ræða er ekki æskilegt að fleiri en 30 - 35 hryssur séu hjá séu hjá hestinum í senn. 
➢    Ef hryssu er bætt inn í hóp hjá stóðhesti þarf að fylgjast mjög vel með því hvernig stóðhesturinn tekur  hryssunni en það getur verið mjög breytilegt milli stóðhesta. 
➢    Hæfilegt er að nota hvern stóðhest á 50 – 60 hryssur á ári. Notkun þarf þó að taka mið af aldri og ástandi hestsins. Ungfolum og gömlum hestum er ekki hægt að ætla sama fjölda og fullþroskuðum hestum í góðu formi.  Yfirleitt ná stóðhestar ekki fullri frjósemi fyrr en við 6 vetra aldur.
➢    Stóðhestar sem fá mikla notkun og eru notaðir í meira en einu gengi ættu að fá nokkra daga hvíld á milli tímabila til þess að endurnýja krafta sína.

•    Áreiti frá umhverfi
➢    Óæskilegt er að utanaðkomandi hross komist að stóðhestagirðingu, en það getur haft mjög truflandi áhrif á stóðhestinn og jafnvel skapað hættu á að hross fari í eða á girðingar.


•    Beit
➢    Grundvallaratriði er að beitin endist allt tímabilið og sé það góð að hún dugi hryssum til viðhalds og mjólkurmyndunar og folöldum til eðlilegs þroska. Verði afturkippur í fóðrun hrossanna getur það haft neikvæð áhrif á frjósemina.
➢    Ástand hólfsins ætti aldrei að fara niður fyrir ástandsflokk 2 samkvæmt riti Landgræðslunnar og Rala “Hrossahagar”.
➢    Góður kostur getur verið að bjóða upp á hey með beitinni en það eykur fjölbreytni fóðurs og léttir beitarálagið.
➢    Nauðsynlegt er að hrossin hafi aðgang að salti.
➢    Nánari leiðbeiningar um landgæði fylgja í viðauka sem birtur er á heimasíðu Fhb. 
➢     Héraðsfulltrúar Landgræðslunnar eru fúsir að veita leiðbeiningar um beitarmál.

•    Vatn
➢    Vatn þarf að vera í nægilegu magni, hreint og ómengað. Því er best að rennandi vatn sé í hólfinu, ekki treysta á tjarnir, skurði eða dý.

•    Girðingar
➢    Yfirfara þarf allar girðingar svo tryggt sé að þær þjóni tilgangi sínum og/eða valdi ekki slysum.  Í  reglugerð nr. 748/2002 er kveðið á um hvaða lágmarks skilyrði girðing þarf að uppfylla til þess að teljast fullnægjandi varsla fyrir hross.

•    Hættur
➢    Tryggja þarf að ekki finnist hættur í hólfinu s.s. gamlar girðingadræsur, dý eða jarðföll. 
➢    Ef skurðir eru í hólfinu þarf að meta hvort þeir séu hættulausir, annars að girða þá af.

•    Ormalyfsgjafir
➢    Æskilegt er að öll hross fari ormahreinsuð í stóðhestahólf.  Það dregur verulega úr ormasmiti í haganum.
➢    Þrátt fyrir að ormalyf sé gefið áður en hrossum er hleypt í hólfið er nauðsynlegt að gefa folöldum og hryssum ormalyf þegar þau koma heim úr stóðhestahólfum.

•    Merking hrossa
➢    Öll hross sem koma í hólfið ættu að vera einstaklingsmerkt.
➢    Þó að folöld séu merkt er það góð regla hjá stóðhesthaldara að skrá niður kyn og litareinkenni þeirra.

•    Stóðhestaskýrslur
➢    Stóðhestaskýrslur og fyljunarvottorð frá BÍ eru góð form til að  halda utan um skráningu á hryssunum og niðurstöðum sónarskoðana.
➢    Skýrslunum er hægt að skila inn til næsta búnaðarsambands til skráningar í WorldFeng.

•    Eftirlit
➢    Umráðamenn stóðhesta skulu hafa daglegt eftirlit með stóðhestahólfum, enda er kveðið á um það í aðbúnaðarreglugerð fyrir hross (reglugerð 160/2006 um aðbúnað, umhirðu og heilbrigðiseftirlit hrossa). Umráðamenn stóðhesta bera með því ábyrgð á að hross sem verða fyrir áreiti eða slysum í slíkum girðingum séu tekin frá og eigendum þeirra gert viðvart.  Eigendur skulu sjá til þess að slösuð hross fái þá meðferð sem nauðsynlegt er.
➢    Fylgjast skal með heilbrigði hrossanna og að nægt framboð sé af fóðri og drykkjarvatni.
➢    Fylgjast þarf með atferli hrossanna því hegðun einstakra hryssna í hólfinu getur valdið verulegri truflun fyrir stóðhestinn og hamlað því að fyljun verði eðlileg í hólfinu. 
➢    Ekki er ráðlegt að setja hryssur í stóhestahólf sem ekki hafa haldið undangengin 1-2 ár án dýralæknisskoðunar.

•    Samningar
➢    Góð regla er að gera skriflega samninga þegar stóðhestar eru teknir  á leigu. Þar komi skýrt fram ákvæði um verð og ábyrgð, hámarksfjölda hryssna og annað er leigunni tengist.

•    Ábyrgð
➢    Algengast er að hryssur séu á ábyrgð eigenda sinna í stóðhestahólfum.
➢    Umsjónarmaður stóðhestahólfs getur þó verið skaðabótaskyldur ef  um tjón er að ræða, verði hann uppvís að vítaverðu gáleysi sem brýtur í bága við reglugerð um aðbúnað hrossa.


Gátlisti þessi er gerður að vori 2007 í samstarfi fulltrúa  Félags hrossabænda, Bændasamtaka Íslands, Hólaskóla, Landbúnaðarstofnunar, Landbúnaðarháskóla Íslands og Landgræðslu ríkisins.